توقیع سجده شکرحدیث شریف، قسمتی از پاسخ امام مهدی (علیه‌السّلام) به سؤال‌های محمّد‌بن عبداللّه حمیری است. حضرت، در این کلام، به اهمیّت سجده شکر اشاره می‌کند و بعد از آن به دعا و تسبیح بعد از فرایض پرداخته، فضیلت آن را مانند فضیلت فریضه بر نوافل می‌داند و نیز اصل سجده و قرار دادن پیشانی بر خاک را در اجر و ثواب به منزله دعا و تسبیح می‌داند. ۱ - قسمتی از توقیع حمیریقال مولانا الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف): «سَجْدَةُ الشُّکْرِ مِنْ اَلْزَمِ السُّنَنِ وَاَوْجَبِها... فَاِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبیحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَی الدُّعاءِ بِعَقیبِ النَّوافِلِ، کَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَی النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَةُ دُعاءٌ وَتَسْبیحٌ؛ سجده شکر، از لازم‌ترین و واجب‌ترین مستحبات الهی است... همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعای بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبیح است.» ۱.۱ - فضیلت سجده شکرحدیث شریف، قسمتی از پاسخ امام مهدی (علیه‌السّلام) به سؤال‌های محمّد‌بن عبداللّه حمیری است. حضرت، در این کلام، به اهمیّت یکی از مستحبات، یعنی سجده‌ی شکر اشاره می‌کند و بعد از آن به دعا و تسبیح بعد از فرایض پرداخته، فضیلت آن را مانند فضیلت فریضه بر نوافل می‌داند و نیز اصل سجده و قرار دادن پیشانی بر خاک را در اجر و ثواب به منزله‌ی دعا و تسبیح می‌داند. ۱.۲ - تفاوت ثواب در مستحبات و واجباتاز بررسی آیات و احادیث به دست می‌آید که همه‌ی واجبات و یا همه‌ی مستحبات، در یک سطح و اندازه نیستند؛ مثلاً اهمیّت نماز، در میان واجبات، از همه بیش تر است؛ زیرا، قبولی اعمال، به قبول شدن نماز بستگی دارد. ۱.۳ - علت اهمیت سجده شکردر میان مستحبات (برابر این حدیث) اهمیّت سجده‌ی شکر، از همه‌ی مستحبات بیش تر است. شاید علّت، این باشد که سجده‌ی شکر، کلید افزایش و تداوم نعمت است؛ یعنی هر گاه انسان با دیدن و یا رسیدن به نعمتی، شکر گزارد، آن نعمت تداوم می‌یابد و نعمت‌های دیگر نیز نازل می‌گردند. این نکته در قرآن به صراحت آمده است: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاََزیدَنَّکُمْ؛ اگر شکر نعمت به جای آورید، بر نعمت شما می‌افزایم.» ۱.۴ - عدم اختصاص به زمان و مکانحضرت (علیه‌السّلام) در این حدیث به چند نکته اشاره می‌فرماید: سجده‌ی شکر، زمان و مکان خاصّی ندارد، ولی با توجّه به این حدیث، بهترین زمان برای این کار بعد از نمازهای واجب و نوافل است. ۱.۵ - سجده بهترین حالت بندگیسجده کمال انسان و نهایت خضوع در برابر خداوند متعال است، در این هنگام است که انسان خود را نمی‌بیند و تمام عظمت و بزرگی را از آن خداوند می‌داند؛ لذا این حالت، بهترین حالت برای بنده است، خصوصاً هنگامی که توام با ذکر و شکرگزاری لفظی و قلبی باشد. ۱.۶ - برتری دعا بعد از نماز واجبثواب دعا و تسبیح بعد از نمازهای واجب، از ثواب دعا و تسبیح پس از نمازهای نافله خیلی بیش تر است، همان گونه که فضیلت فرایض از نوافل بیش‌تر است. ۱.۷ - سجده نوعی از تسبیح و دعاحضرت (علیه‌السّلام) با بیان این که سجده، دعا و تسبیح است، می‌فهماند که خود سجده هم یک نوع تسبیح و دعاست و همان گونه که ذکرِ پس از نماز، مطلوب است، سجده کردن هم کاری مستحب است؛ زیرا غایت و هدف از دعا و تسبیح، خضوع و خشوع و تذلّل برای خداوند متعال است، و شکّی نیست که این غایت، در سجده، به نحو اتمّ و اکمل است. ۲ - عناوین مرتبطتوقیع حسن عاقبت؛ توقیع مبنای محبت؛ توقیع پیروزی حق بر باطل؛ توقیع عاقبت به خیری؛ توقیع کیفیت درخواست حاجت؛ توقیع هدف بعثت؛ توقیع لازمه محبت اهل بیت؛ توقیع حکم وقف؛ توقیع نهی از تکلف؛ توقیع توحید و نفی غلو؛ توقیع آزاردهندگان امام زمان؛ توقیع حکم منکرین امام زمان؛ توقیع نهی از شک؛ توقیع نهی از تشکیک؛ توقیع الگوی امام زمان؛ توقیع استغفار در حق یکدیگر ۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سجده شکر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۰۲. |